falafalafalafalafalafalafala

Nulla posteritas, si non in honore antiquitas. Petros Pneumatikos

 

MARE NOSTRUM

czyli

wpływ antyku Morza Śródziemnego na późniejsze pokolenia

falafalafalafalafalafala

STRONA GŁÓWNA

 

KALENDARZ
lata, miesiące, dni.... wszystko w objęciach bogów

 

Témporis filia véritas.
Prawda jest córką czasu.
 
Tempus edax rerum.
Czas jest pożeraczem wszystkiego.
 
Tempus est óptimus magister vitae.
Czas jest najlepszym nauczycielem życia.
 
Tempus fugit.
Czas ucieka.
 
rydwan
 

Czym jest czas? Jak go mierzyć? 
Kto kieruje ciałami niebieskimi, które są miernikami mijającego czasu? 
Czy można uniknąć niszczącego wpływu czasu? 
Nam, którym łatwo zerknąć na zegarek, spojrzeć na kalendarz, te problemy wydawać się mogą mało istotne. 
Takimi jednak nie były i nie są. I nimi zajmowała się starożytność.

 

Rok kalendarzowy

 

Starożytni mierzyli długość roku, badając, kiedy powtórzy się wschód Słońca na tle tegoż samego znaku Zodiaku. Pozorna droga Słońca na tle gwiazd (ekliptyka) przechodzi przez dwanaście gwiazdozbiorów zwanych zodiakalnymi (Zwierzyniec), ponieważ większość nosi nazwę zwierząt.

ZJdiakÒj - Zodiak, zwierzęcy cykl gwiazdozbiorów.

 

  zodiak


Koziorożec - Capricornus (22 XII - 20 I)

 

 zodiak2

Zodiak - ZJdiakÒj

Wodnik - Aquarius (21 I - 20 II)

Ryby - Pisces (21 II - 20 III)

Baran - Aries (21 III - 20 IV)

Byk - Taurus (21 IV - 21 V)

Bliźnięta - Gemini (22 V - 21 VI)

Rak - Cancer (22 VI - 22 VII)

Lew - Leo (23 VII - 22 VIII)

Panna - Virgo (23 VIII - 22 IX)

Waga - Libra ( 23 IX - 23 X)

Skorpion - Scorpio (24 X - 22 XI)

Strzelec - Sagittarius  (23 XI - 21 XII)



Nazwy miesięcy w języku:


polskim

łacińskim

greckim

angielskim

francuskim

hiszpańskim

niemieckim

rosyjskim

włoskim

styczeń

Ianuarius

Ιανουάριος

January

janvier

enero

Januar

janwar
Январь

gennaio

luty

Februarius

Φεβρουάριος

February

février

febrero

Februar

fiewral
Февраль

febbraio

marzec

Martius

Μάρτιος

March

mars

marzo

März

mart
Март

marzo

kwiecień

Aprilis

Απρίλιος

April

avril

abril

April

apriel
Апрель

aprile

maj

Maius

Μάιος

May

mai

mayo

Mai

maj
Май

maggio

czerwiec

Iunius

Ιούνιος

June

juin

junio

Juni

ijun
Июнь

giugno

lipiec

Iulius

Ιούλιος

July

juillet

julio

Juli

ijul
Июль

luglio

sierpień

Augustus

Αύγουστος

August

août

agosto

August

awgust
Август

agosto

wrzesień

September

Σεπτέμβριος

September

septembre

septiembre

September

sientiabr
Сентябрь

settembre

październik

October

Οκτώβριος

October

octobre

octubre

Oktober

oktiabr
Октябрь

ottobre

listopad

November

Νοέμβριος

November

novembre

noviembre

November

nojabr
Ноябрь

novembre

grudzień

December

Δεκέμβριος

December

décembre

diciembre

Dezember

diekabr
Декабрь

dicembre


 

    Pierwotnie rok rzymski składał się z dziesięciu miesięcy, przy czym początek roku zaczynał się 1 marca. Nazwa wzięła się od imienia boga wojny, Marsa. Pozostałością tego pierwotnego kalendarza są nazwy miesięcy: September (miesiąc siódmy, septem - siedem), October (miesiąc ósmy, octo - osiem), November (miesiąc dziewiąty, novem - dziewięć), December (miesiąc dziesiąty, decem - dziesięć).
    Później dołożono przed marcem dwa miesiące, ale nazwy od września do grudnia pozostały. Tak więc September (z nazwy miesiąc siódmy) stał się w roku miesiącem dziewiątym, October (z nazwy miesiąc ósmy) stał się miesiącem dziesiątym, November (z nazwy miesiąc dziewiąty) stał się miesiącem jedenastym, a December (z nazwy miesiąc dziesiąty) stał się miesiącem dwunastym.
    Nazwy pierwszych sześciu miesięcy wiążą się z imionami bóstw lub z obrzędami kultowymi:

  • Ianuarius − od Janusa, boga wszelkiego początku.
  • Februarius − od februum, "oczyszczanie", ponieważ w tym miesiącu odbywały się święta Luperkaliów, w czasie których dokonywało się oczyszczanie od win.
  • Martius − od Marsa, boga wojny. W tym miesiącu zaczynały się działania wojenne.
  • Aprilis − od Afrodyty (Wenus), bogini życiodajnej miłości, wiosny, kwiatów.
  • Maius − od Mai, staro italskiej bogini utożsamianej z boginią Bona Dea (Dobra Bogini).
  • Iunius − od Junony, żony Jowisza.
  • Na cześć Gajusza Juliusza Cezara miesiąc Quinctilis (lipiec) został nazwany Iulius, natomiast miesiąc Sextilis (sierpień) otrzymał nową nazwę, Augustus, na cześć Oktawiana Augusta.

Tempora mutantur et nos mutamur in illis.
Czasy zmieniają się, a my zmieniamy się wraz z nimi.

 

Nazwy dni tygodnia w języku:


polskim

łacińskim

greckim

angielskim

francuskim

hiszpańskim

niemieckim

rosyjskim

włoskim

niedziela

dies Solis

Κυριακή

Sunday

dimanche

domingo

Sonntag

woskriesienie
воскресенье

domenica

poniedziałek

dies Lunae

Δευτέρα

Monday

lundi

lunes

Montag

poniedielnik
понедельник

lunedì

wtorek

dies Martis

Τρίτη

Tuesday

mardi

martes

Dienstag

wtornik
вторник

martedì

środa

dies Mercurii

Τετάρτη

Wednesday

mercredi

miércoles

Mittwoch

srieda
среда

mercoledì

czwartek

dies Iovis

Πέμπτη

Thursday

jeudi

jueves

Donnerstag

czetwierg
четверг

giovedì

piątek

dies Veneris

Παρασκευή

Friday

vendredi

viernes

Freitag

piatnica
пятница

venerdì

sobota

dies Saturni

Σάββατο

Saturday

samedi

sábado

Samstag

subbota
суббота

sabato


    Przedchrześcijańskie nazwy dni tygodnia nawiązywały do bóstw, które miały sobie przypisane znane w starożytności "ruchome" ciała niebieskie (Słońce, Księżyc i planety):
 

  • niedziela – dies Solis – to dzień boga Słońca (Sol, gen. Solis).
  • poniedziałek – dies Lunae – to dzień bogini Księżyca (Luna, gen. Lunae).
  • wtorek – dies Martis – to dzień boga Marsa (Mars, gen. Martis).
  • środa – dies Mercurii – to dzień boga Merkurego (Mercurius, gen. Mercurii).
  • czwartek – dies Iovis – to dzień boga Jowisza (Iuppiter, gen. Iovis).
  • piątek – dies Veneris – to dzień bogini Wenus (Venus, gen. Veneris).
  • sobota – dies Saturni – to dzień boga Saturna (Saturnus, gen. Saturni). 

Po nadejściu chrześcijaństwa dni tygodnia zaczęto określać:

  •  niedziela jako Dominica, czyli Dzień Pański.
  • poniedziałek jako feria secunda, czyli dzień powszedni drugi (pierwszym dniem tygodnia jest niedziela, ostatnim, siódmym dniem, jest sobota).
  • wtorek jako feria tertia, czyli dzień powszedni trzeci.
  • środa jako feria quarta, czyli dzień powszedni czwarty.
  • czwartek jako feria quinta, czyli dzień powszedni piąty.
  • piątek jako feria sexta, czyli dzień powszedni szósty.
  • sobota jako sabbatum, czyli szabat; nazwa wzięta z żydowskiego sabatu, siódmego dnia tygodnia, dnia odpoczynku.

    Języki nowożytne zachodnie nawiązują do przedchrześcijańskich nazw dni tygodnia, nazwy natomiast chrześcijańskie używane są w łacińskiej nomenklaturze Kościoła katolickiego (też w języku greckim współczesnym oraz rosyjskim).
 

Cras, cras et  semper cras et sic delabitur aetas.
Jutro, jutro i ciągle jutro, i tak przemija wiek.

 

helios

 

STRONA GŁÓWNA

wietrzyk