Agapa (¢g£ph - miłość) - uczta
braterskiej miłości pierwszych chrześcijan, na której odbywały się nie tylko
obrzędy "łamania chleba" (mszy), ale spożywano zwyczajny pokarm.
Praktykowane ostatnio w niektórych wspólnotach agapy nawiązują właśnie do
tych starożytnych spotkań.
|
|
Amen - wyraz hebrajski
umieszczany na końcu modlitwy lub życzeń tłumaczony jest jako potwierdzenie
("naprawdę, zaprawdę") lub prośba o spełnienie ("niech się tak
stanie")
|
|
Anatema (¢n£qema - coś odłożonego) -
zaklęcie przy składaniu przysięgi lub wyklęcie, wykluczenie ze wspólnoty
kościelnej.
|
|
Apokalipsa (¢pok£luyij - odkrycie,
objawienie) - księga o charakterze prorockim.
|
|
Apokryf (¢pÒkrufoj - ukryty, zakryty) - księga opisująca
dzieje Starego lub Nowego Testamentu, która jednak nie została przez władzę
duchowną uznana za świętą i w związku z tym rozpowszechnianie takich ksiąg
mogło się dokonywać tylko w ukryciu.
|
|
Apostoł (¢pÒstoloj - posłaniec) - w
Nowym Testamencie termin ten odnosi się przede wszystkim do 12 najbliższych
uczniów Jezusa (Szymon, który otrzymał nowe imię Piotr - skała, kamień,
Andrzej - brat Piotra, dwóch Jakubów z przydomkami Mniejszy i Większy, Jan,
Filip, Bartłomiej, Mateusz, Tomasz, drugi Szymon z przydomkiem Zelota-Gorliwy
oraz Judasz Iskariota). "Apostołem narodów" nazywano też Pawła.
|
|
Baal - imię semickiego
bóstwa, którego zwalczało pierwotne chrześcijaństwo.
|
|
Belzebub - imię fenickiego
bóstwa, księcia demonów, którego zwalczało pierwotne chrześcijaństwo.
|
|
Celnik - był to raczej nie
urzędnik ściągający cło na granicy, ale znienawidzony przez Żydów poborca
podatkowy działający na rzecz Rzymian. Apostoł Mateusz pełnił przez pewien
czas tę funkcję.
|
|
Esseńczycy - chociaż ta grupa
religijna nie jest z nazwy wymieniona
w Nowym Testamencie, jednak była ważna w czasach działalności Jezusa w
Palestynie. Tworzyli oni rodzaj społeczności klasztornej w Qumran,
miejscowości w pobliżu Morza Martwego. Po zdławieniu buntu żydowskiego przez
Tytusa w 70 r. n.e. ślad o tym ugrupowaniu przechował historyk żydowski
Flawiusz. Niedawno odkryte w grotach Qumran ich obfite dokumenty rzuciły
wiele nowego światła na zrozumienie dziejów pierwotnego chrześcijaństwa.
|
|
Ewangelia (eÙaggšlion - dobra nowina) -
jedna z czterech ksiąg Nowego Testamentu opisująca działalność Jezusa.
|
|
Faryzeusze
("oddzielony") - gorliwe ugrupowanie religijne działające w czasach
życia Jezusa. Ich pobożność "na pokaz" była zwalczana przez Jezusa,
a nazwa ich stała się synonimem obłudnej pobożności i fałszu.
|
|
Herodianie - polityczne
stronnictwo zwolenników Heroda i bliskich, dobrych kontaktów z Rzymem, przez
co nie szanowane przez "prawdziwych Żydów".
|
|
Jakub św. Mniejszy ('I£koboj - Iacobus; I w. n.e.)
Apostoł Jezusa nazywany "bratem Pańskim", autor jednego z listów Nowego
Testamentu.
|
|
Jan
św. ('Iw£nnhj - Ioannes; I w. n.e.) Apostoł Jezusa, brat Jakuba, syn Zebedeusza. Autor ksiąg
Nowego Testamentu: Ewangelii, trzech Listów oraz Apokalipsy.
|
|
Kanon (kanèn - miara, prawidło) -
zestaw ksiąg Nowego i Starego Testamentu uznanych za właściwe, prawdziwe, święte, w
odróżnieniu od nieprawdziwych −> apokryfów.
|
|
Łukasz św. (Loàkaj - Lucas; I w. n.e.)
Ewangelista, lekarz, towarzysz podróży św. Pawła. Oprócz autorstwa Ewangelii
przypisuje mu się Dzieje Apostolskie. Symbolicznym przedstawieniem jego
postaci jest wół. Był jedynym nie-Żydem spośród Ewangelistów.
|
|
Marek św. (M©rkoj - Marcus; I w. n.e.)
Towarzysz podróży św. Piotra Apostoła, autor jednej z Ewangelii. Symbolicznym
przedstawieniem jego postaci jest lew.
|
|
Mateusz św. (Matqa‹oj - Matthaeus; I w. n.e.)
Apostoł Jezusa, autor jednej z Ewangelii.
|
|
Nowy Testament - zbiór ksiąg
uznanych przez władzę kościelną za natchniony przez Ducha świętego i w
związku z tym za święty. Składa się z 4 Ewangelii (Mateusza, Marka, Łukasza i
Jana), Dziejów Apostolskich (Łukasza), Listów: Pawła (14), Jakuba (1), Piotra
(2), Jana (3), Judy (1) oraz Apokalipsy (według św. Jana). Inne księgi o
podobnych nazwach (np. Ewangelia Piotra), nie uznane jednak za autentyczne i
święte, są traktowane jako −> apokryfy.
|
|
Paweł św. z Tarsu (Paàloj - Paulus; ok. 10 - 67 r.
n.e.) Myśliciel, propagator pierwotnego chrześcijaństwa, "Apostoł
narodów". Autor 13 (lub 14) Listów do różnych gmin i osób pierwotnego
chrześcijaństwa.
|
|
Piotr św. z Betsaidy (Pštroj - Petrus; zm. w 67 r.
n.e.) Apostoł Jezusa, brat innego apostoła, Andrzeja. Uważany jest za
pierwszego papieża. Autor dwóch listów Nowego Testamentu.
|
|
Saduceusze Pro kapłańskie
stronnictwo religijne działające w czasach życia Jezusa. Nie wierzyli w
zmartwychwstanie ciał i nieśmiertelność duszy.
|
|
Sanhedryn (sunšdrion) - Najwyższa Rada
Żydowska złożona z 70 "starszych": arcykapłanów, starszych ludu i
uczonych w Piśmie.
|
|
Syjon - wzniesienie w
obrębie Jerozolimy, które stało się synonimem całego Izraela i symbolem
odrodzenia narodu żydowskiego.
|
|