Łaciński alfabet składa się z 24 liter, które rozpoznajemy (poza literami "narodowymi" np. ę, ą, ź itd.) we wszystkich alfabetach kultury zachodnioeuropejskiej. Istnieją spory między uczonymi, jak wymawiane były poszczególne litery czy zestawy liter. Najczęściej jednak przyjmuje się w Polsce taką wymowę:
 
A, a czytaj jak [a];
     ae czytaj jak [e], np. praesens [presens] obecny.
B, b czytaj jak [b].
C, c czytaj jak [c] przed e, i, y, ae, oe, eu.
     np. circus [cirkus] cyrk, scaena [scena] scena, coelibatus [celibatus] celibat;
     w pozostałych wypadkach "c" czytaj jak [k].
D, d czytaj jak [d].
E, e czytaj jak [e].
F, f czytaj jak [f].
G, g czytaj jak [g].
H, h czytaj jak [h].
I, i czytaj jak [i], np. ira [ira] gniew, inventum [inwentum] wynalazek;
      czytaj jak [j] przed samogłoską należącą do tej samej sylaby, np. iudex [judeks] sędzia, nuntius [nuntjus] posłaniec, iuvenis [juwenis] młodzieniec.
K, k czytaj jak [k]. Litera ta prawie zupełnie wyszła z użycia. Jednym z nielicznych wyrazów z zachowanym "k" jest słowo "Kalendae" (Kalendy), czyli pierwszy dzień każdego miesiąca.
L, l  czytaj jak [l].
M, m czytaj jak [m].
N, n czytaj jak [n].
O, o czytaj jak [o];
     oe czytaj jak [e], np. foedus [fedus] przymierze,  poena [pena] kara.
     Jeżeli w dwugłosce ae, oe obie samogłoski należy wymawiać oddzielnie, wtedy często umieszcza się dwie kropki nad drugą samogłoską, np. poëta [poëta] poeta.
P, p czytaj jak [p];
     ph czytaj jak [f], np. philosophus [filosofus] filozof, triumphus [triumfus] triumf
Q, q zawsze występuje w zestawieniu qu czytane jak [kw], np. aqua [akwa] woda, quadratus [kwadratus] kwadrat.
R, r czytaj jak [r];
     rh czytaj jak [r], np. rhetor [retor] mówca, rhombus [rombus] romb.
S, s czytaj jak [s];
     su czytaj jak [sw] jeśli następuje samogłoska należąca do tej samej sylaby, np. suavis [swawis] słodki;
     su czytaj jak [su] w innych wypadkach, np. suus [suus] swój.
T, t czytaj jak [t];
     th czytaj jak [t], np. theatrum [teatrum] teatr;
     ti czytaj jak [ti], np. ex definitione [eks definitione] z definicji.
     Częsta wymowa ti = [cj], np. operatio [operacjo], jest nieklasyczną wymową późniejszej łaciny i obecnie uważana jest za niewłaściwą.
U, u czytaj jak [u];
     ngu czytaj jak [ngw], np. lingua [lingwa] język, sanguis [sangwis] krew.
V, v czytaj jak [w], np. validus [walidus] mocny.
X, x czytaj jak [ks], np. index [indeks] wskaźnik.
Y, y czytaj jak [y].
Z, z czytaj jak [z].
 

 
   W starożytnej łacinie, jak nuty i półnuty, były samogłoski długie i krótkie. Akcentowano wyrazy na przedostatniej sylabie, gdy ta zawierała samogłoskę długą (np. natúra, coróna), albo na trzeciej od końca, gdy przedostatnia sylaba była krótka (np. discípulus, fémina).
   Ponieważ nowożytne języki utraciły tę właściwość, przeto ten, kto nie uczył się łaciny, nie posiada wiedzy o tym, gdzie postawić akcent w wyrazie łacińskim.
   O ile nie zaznaczono inaczej, akcentujemy przedostatnią sylabę.
   Łacińskie zwroty i sentencje pisane są odrębną czcionką, wytłuszczoną; do maksymalnie dosłownego tłumaczenia użyto pionowej czcionki, uzupełniające słowa komentarza bądź niedosłowne tłumaczenie zostały wykonane czcionką pochyłą, np. A cápite ad calcem Od głowy do pięty; od stóp do głów; całkowicie.
 

Trochę o łacińskiej wymowie restytuowanej

   Ostatnimi laty podjęte zostały próby dojścia do autentycznej wymowy starożytnych Rzymian okresu klasycznego (ok. I w. p.n.e. - I w. n.e.), wymowa bowiem tradycyjna odbiegała od wymowy antycznej. Również wymowa narodowa łaciny, tzn. łacina niemiecka, francuska, włoska na tyle się różniła, że powodowała nacjonalistyczne napięcia. Spróbujmy więc dojść do wymowy starożytnego Rzymianina - rzekli filolodzy - ujednolićmy wymowę, dojdźmy do wymowy Cycerona czy Cezara.  
   Efektem tych prac jest tzw. wymowa restytuowana, czyli na powrót odbudowana.
Do czego więc doszli uczeni, zwolennicy wymowy restytuowanej? Oto ważniejsze różnice:
 
Wszystkie (!) c wymawiają jak [k]:
     np. Cicero [Kikero], circus [kirkus];
ae czytają jak [aj]
     np. Caesar [Kajsar] - i taką wymowę słyszeli Germanie, stąd niemiecki "cesarz" to "kajser".
oe czytają jak [oj]
     np. poena [pojna]; coepi [kojpi]
qu czytają jak [kł]
     np. aqua [akła]; quadratus [kładratus]
v czytają jak [ł]
     np. validus [łalidus]; vidi [łidi]
 
   Obie wymowy są poprawne, chociaż ilość zwolenników wymowy restytuowanej rośnie, zwłaszcza wśród młodego pokolenia łacinników.